Kompetencje przyszłości to konkretne umiejętności umożliwiające podejmowanie i realizowanie zadań w miejscu pracy, które jest elastyczne, rozproszone, podatne na częste i szybkie zmiany. Warto jednak mówić o kompetencjach, które są rozumiane szerzej i wiążą się z wykształceniem w sobie określonych postaw, sposobów myślenia, uczenia się i działania.
Co to właściwie jest kreatywność?
Pojęcie kreatywności można rozumieć jako zdolność tworzenia nowego przedmiotu lub innowacyjnych koncepcji i podejmowania nowatorskich działań. Podstawą takiego procesu jest wiedza, która pozwala wykorzystywać znajome koncepcje i przeformułowywać je w nowe rozwiązania. Kreatywność bazuje na nowym spojrzeniu na zagadnienie, a dopiero kombinacja wiedzy i innowacyjności pozwala zaproponować nowe ujęcie danej sprawy. Co ważne – kreatywność należy do tych kluczowych kompetencji przyszłości, które można i należy kształtować i trenować .
Wyróżnia się 4 typy kreatywności:
1) wysoka – cechuje osoby, które swoimi wynalazkami, inwencją i przełomowymi innowacjami całkowicie zmieniają obszar swojej dyscypliny;
2) profesjonalna – to kreatywność nabyta, wymagająca nakładu czasu i wysiłku. Cechują się nią np. muzycy i badacze akademiccy prowadzący własne badania naukowe;
3) codzienna – przejawia się nowatorstwem, inteligencją oraz elastycznym myśleniem i działaniem. Cechują się nią np. pracownicy rozwiązujący rozbudowane i złożone problemy;
4) minimalna – to umiejętność osobistej i nowatorskiej interpretacji wydarzeń, działań czy doświadczeń; opiera się na elastyczności i inteligencji w procesach myślenia. Ten typ kreatywności odnajdowany jest w rozwiązywaniu zadań matematycznych na różne sposoby, czy łączeniu wiedzy z nowymi dostarczanymi informacjami pozwalającymi lepiej zrozumieć dane zjawisko.
KREATYWNOŚĆ to po prostu zdolność do wymyślania niezwykłych lub nieoczywistych pomysłów na dany temat lub w odpowiedzi na daną sytuację, lub też rozwijania kreatywnych sposobów rozwiązania problemu.
Jak w takim razie rozwijać swoją kreatywność?
Jednym z elementów kreatywności jest myślenie wizualne. Rozwijanie tej umiejętności prowadzi do szerszego jej zastosowania nie tylko w szkolnictwie i edukacji ale także w biznesie.
Podczas biznesowych konferencji spotykamy się z zapisem wizualnym nazywanym graphic recording – wielkoformatowymi streszczeniami wystąpień, sporządzanymi podczas trwania prezentacji, w których za pomocą prostych rysunków i oszczędnie dawkowanego tekstu tworzy się graficzne notatki utrwalające przekaz. Zapis wizualny wymaga sporej wprawy. Dużą popularnością cieszą się filmy rysunkowe, czy może raczej filmy rysowane (whiteboard animation), w których przekaz werbalny lektora jest uzupełniany tworzonymi na bieżąco ilustracjami.
Spotykamy również animacje wykorzystujące przygotowane wcześniej i wycięte elementy graficzne, z których układa się – czasem dodatkowo uzupełniając rysunkami i tekstem – wizualną reprezentację treści przekazywanych werbalnie.
Taka forma przekazu, zwłaszcza w wersji z przygotowanymi wcześniej elementami graficznymi, może stanowić ciekawą alternatywę dla prezentacji multimedialnych przygotowywanych przez uczniów, nauczycieli czy menadżerów, wszystkich tych, którzy chcą wzmocnić obrazem swój przekaz. Sposobem na graficzne zarejestrowanie przebiegu dyskusji, wyrażonych opinii, sformułowanych wniosków, podjętych decyzji, jest facylitacja wizualna / graficzna graphic facilitation. W odróżnieniu od zapisu wizualnego, facylitacja zbiera wypowiedzi wielu uczestników spotkania, a osoba rysująca wchodzi w interakcję z grupą: zadaje pytania, prosi o doprecyzowanie, podsumowuje itp. Notatki rysunkowe / wizualne / graficzne (sketchnoting) to zapis treści tworzony z wykorzystaniem strzałek, ramek, schematycznych postaci i innych prostych rysunków, a także pojedynczych wyrazów i krótkich fragmentów tekstu (np. pojęcie, tytuł, przykład), zwykle sporządzany na własne potrzeby notującego. Ustrukturyzowaną formą notatki wizualnej jest mapa myśli / mapa mentalna – zapoznanie się z tą metodą prezentacji treści jest często pierwszym kontaktem uczniów z notowaniem graficznym. Innym narzędziem dydaktycznym łączącym przekaz słowny i wizualny, jest lapbook – interaktywna teczka tematyczna, doskonale sprawdzająca się m.in. jako forma prezentacji efektów projektów.
Przedstawiony powyżej krótki przegląd najbardziej rozpowszechnionych przejawów myślenia graficznego i oczywiście nie wyczerpuje tematu. Elementy myślenia wizualnego mogą być obecne w każdej dziedziny życia. Jest wiele różnorodnych sposobów uzupełnienia treści przekazywanych werbalnie o obrazy (np. fotografie, karty metaforyczne, karty opowieści) czy kolory (zakreślacze, kodowanie kolorem itp.) Łączenie przekazu słownego z ilustracją jest powszechnie obecne. Tymczasem jego potencjał można z powodzeniem wykorzystać również w każdej innej pracy.
Dlaczego warto sięgać po myślenie wizualne?
Poprawia efektywność przyswajania i zapamiętywania treści, ponieważ: uruchamia podwójne kodowanie, aktywując równocześnie dwa ważne kanały percepcji: werbalny i wizualny przełamuje rutynę, dostarcza nowych bodźców.
Pobudza kreatywność, pomaga otworzyć się na nowe doświadczenia, zachęca do eksperymentowania jest atrakcyjne, angażuje i wywołuje emocje, zmusza do myślenia, wymaga większego skupienia i głębszego przetworzenia treści.
Stosując Myślenie wizualne mamy okazję do spróbowania czegoś nowego i twórczego, a także poczucia większej satysfakcji z efektów swojej pracy. Czasem będzie to wymagało zmierzenia się z własnymi przekonaniami na swój temat, np. o braku zdolności do rysowania… Jak podkreślają osoby zawodowo zajmujące się myśleniem wizualnym, zastosowanie prostych elementów myślenia wizualnego nie wymaga talentu plastycznego – najczęściej używamy prostych ramek, dymków, strzałek, ikon i schematycznych rysunków oraz podstawowych krojów pisma. Priorytetem jest tu efektywność przekazu, a nie walory artystyczne. W związku z rosnącą popularnością omawianego tematu. Warto też pamiętać, że – podobnie, jak w przypadku innych umiejętności – z każdą wykonaną notatką graficzną nabiera się coraz większej wprawy. Kilka podpowiedzi, jak zacząć korzystać z dobrodziejstw myślenia wizualnego w praktyce, znajdą Państwo na naszych warsztatach.
„Nieważne, na jakim jesteś etapie – uczysz się, zaczynasz karierę, rozwijasz ją czy wkraczasz w »srebrne lata« – znajdziesz wiele możliwości, dzięki którym osiągniesz mistrzowski poziom kompetencji. Mistrzowskie kompetencje to coś więcej niż dyplomy i certyfikaty i bycie dobrym w tym, co robisz obecnie. To postawa nakazująca dążyć do doskonałości poprzez zdobywanie wiedzy, praktykę i doświadczenie”. –SkillsFuture.
Źródło: www.delab.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2019/09/Kompetencje_przyszlosci_Raport_DELabUW.pdf